De botanische tuin die later de universiteit hortus van Groningen zou worden, werd aangelegd door apotheker en medisch student Henricus Munting. In 1626 kocht H. Munting van de stad Groningen 100 roeden (1420 m2) grond aan de Roosenstraet. Dit stuk grond werd verder uitgebreid door een naast liggend tuintje te huren, en later nog door een 2de stuk grond te kopen dat bijna 2 maal zo groot was als de originele tuin, hiervan is echter niet duidelijk of deze ooit in gebruik genomen is door Munting.

Door zijn liefde voor tuinen en planten moet tijdens de eerste jaren van het bestaan van de tuin, voor Munting kosten noch moeiten gespaard gebleven zijn. In deze jaren heeft hij vele inheemse, subtropische en tropische planten verzameld en geplaatst in zijn tuin. Dit was mede mogelijk door zijn vele connecties in het buitenland, op gedaan tijdens het vele reizen in zijn jeugd. Een goed voorbeeld hiervan is een Arundo indica (een bonte Bamboe of Bamboeachtige) een plant afkomstig van de Caribische eilanden, deze plant werd gezonden door monsieur Robin uit Parijs, de zoon van een kennis van Munting.

Na 16 jaar voor zijn tuin te hebben gezorgd zocht Munting in 1642, de steun van de universiteit. Dit werd mogelijk gedaan door de oplopende kosten van Munting of doordat hij zijn tuin wilde delen met andere liefhebbers. De academici zagen al snel dat de tuin een waardevolle toevoeging zou zijn voor de universiteit. De universiteit begon dan ook het zelfde jaar nog met het subsidiëren van Muntings werk, in ruil voor verleende dienste. In 1646 werd dan ook een catalogus gepubliceerd genaamd, Hortus en een medicinale schatkamer.

Bron: In en om een botanische tuin, Hortus Groninganus 1626-1966
Auteur: Dr. Ch. H. Andreas
Publicatie: B.V. Erven B. van der Kamp 1976

Strijd om de Oude Hortus

Midden in Groningen bij de rijksuniversiteit, ligt een stukje vergeten natuur. Dit was tijdlang de tuin die voor onderzoek diende voor de RUG. Nu deze functie is vervallen wilde de Rug de tuin bebouwen. Omwonenden hebben hier een stokje voor gestoken en flink geprotesteerd.
Sinds 1994 bestaat er een actiecomité die zich inzet voor het behoud van de Hortus, onder de naam Schaduw over de Hortusbuurt.

De Rijksuniversiteit wilde een deel van de Hortus bebouwen voor uitbreiding van het schoolgebouw. Dit was in tegenstrijd met het bestemmingsplan en er moest vrijstelling voor gevraagd worden. De buurtbewoners waren hier fel op tegen en hebben tal van bezwaarschriften ingediend. In 1998 leek het er op dat RUG en de buurt eindelijk tot overeenstemming waren gekomen, dankzij bemoeienis van de gemeenteraad. Het resultaat was dat de buurt instemde met de bouw van het Muntinggebouw aan de oostkant van de Hortus. Anderzijds stelde de RUG een langjarige overeenkomst over de toekomst van Hortus op, met als doel het groen te beschermen. De overeenkomst werd, onder toeziend oog van de gemeente, plechtig door de buurt en de RUG ondertekend. Toen in oktober 2001 de gemeenteraad ook nog een nieuw bestemmingsplan vaststelde waarin de bescherming van de Hortus gewaarborgd leek, dacht de buurt de strijdbijl voorgoed te kunnen begraven.
Inmiddels is de strijd weer in alle hevigheid ontbrand. Al in het najaar van 2002 bleek dat de universiteit aan de westzijde van de Hortustuin een nieuw groot onderwijsgebouw wilde neerzetten, waarvoor ondermeer een 100 jaar oud vakwerkhuisje en 12 bomen moeten wijken.
Actiecomité schaduw Hortusbuurt en andere buurtbewoners hebben meegedaan aan het geding tussen de rijksuniversiteit en de gemeente Groningen. Dit met resultaat, de bouwplannen mochten niet doorgaan.
De RUG liet het hierbij niet zitten en probeerde het opnieuw. Na overleg in februari 2006 heeft de bewonersorganisatie alternatieve plannen voorgelegd en zijn ze tot overeenstemming gekomen. De Hortus blijft en mag niet bebouwd worden.

Hiermee is er grote vreugde in de Hortusbuurt, maar het is nog niet klaar. De tuin ligt er niet zo mooi bij als hij was. Overal komt onkruid de kop op steken en een aantal planten overwoekeren de anderen. De rijke historie die de één van de oudste Hortussen van Nederland heeft, is vergeten en bij vele niet bekend. De werkgroep Hortus heeft de hulp in geroepen van vijf studenten van het van Hall-larenstein te Leeuwarden. Deze hebben de uitdaging vol enthousiasme aangepakt. De vijf studenten zijn gemotiveerd begonnen met het werk. Het eerste bezoek aan de tuin was een verrassing. Veel wisten zij (nog) niet van de planten die er te vinden waren. Onder leiding van een bioloog zijn zij de planten en bomen gaan inventariseren. Er werden veel verschillende soorten gevonden.
Het doel van de werkgroep is om de oude Hortus weer ‘oud’ te maken, om de tuin in zijn oorspronkelijke vormen terug te brengen. Hiervoor was veel onderzoek nodig naar de historie van de tuin. Na veel informatie te hebben doorzocht kwamen zij tot een ontwerpplan. Zo moest de Hortus eruit komen te zien. Naast het nieuwe ‘oude’ ontwerp is het ook belangrijk dat de tuin niet vergeten wordt en dat er weer planten gaan overwoekeren. Daarvoor is er een beheersplan opgesteld.
De oude Hortus is niet erg bekend onder de mensen die van buitenaf komen. Daarvoor hebben de vijf studenten een promotieplan opgesteld. Er worden persberichten verstuurd, er komt meer informatie op de website en er wordt een presentatie gegeven over de plannen voor de Hortus. Om de Hortus ook leuk te maken voor degene die niet zoveel van de planten af weten, worden bij de planten en bomen informatie bordjes gezet. Ook bij de ingang komt een bord met een plattegrond.
Als dit allemaal verwezenlijkt wordt, kunnen de vijf studenten en de werkgroep Hortus tevreden zijn!

(Meer over de acties op:www.hortusbuurt.nl/Oud onder het kopje ‘red de tuin’)